Austriacy podsumowują sytuację w mleczarstwie

– Po gwałtownym wzroście cen i kosztów w zeszłym roku w wyniku niepewności wywołanej wojną na Ukrainie, sytuacja na rynku mleka ponownie się odwróciła. Presja cenowa, inflacja, ogólna niechęć do zachowań zakupowych, słabość ekonomiczna i utrzymujące się wysokie koszty determinują obecnie rynek mleka. Strategia zrównoważonego rozwoju i jakości staje się coraz ważniejsza i rozszerzana, szczególnie w obszarze dobrostanu zwierząt – powiedział Prezes Stowarzyszenia Austriackich Przetwórców Mleka (VÖM), Dyrektor Helmut Petschar na konferencji branżowej zorganizowanej wspólnie z Tirol Milch i Bundesanstalt Rotholz.

Rok 2022 charakteryzował się gwałtownym wzrostem cen oraz kosztów na rynkach surowców i produktów na skutek niedoborów i niepewności wywołanych wojną na Ukrainie. Dotknęło to także branżę mleczarską.

W 2023 r. sytuację rynkową charakteryzują inflacja, niechęć konsumentów do zakupów, stłumiony popyt światowy i utrzymujące się wysokie koszty. Ponadto zwiększa się produkcja mleka w ważnych krajach UE, takich jak Niemcy, Holandia czy Polska, a tym samym w całej UE, co doprowadziło do spadku cen.

Bardziej rygorystyczne wymagania organiczne

Dostawy mleka w Austrii wzrosły w 2022 r. o 2,9% do 3,5 mln ton i jak na razie w 2023 roku dostawy były o około 1% wyższe niż w roku poprzednim. Uderzający jest spadek dostaw mleka organicznego od ubiegłego roku. Odsetek ten spadł z 19,4 w 2021 r. do 18,1%, ale nadal jest to zdecydowanie najwyższa wartość w UE. Powodem tego mogą być bardziej rygorystyczne i czasami niepraktyczne wymogi nowego rozporządzenia UE dotyczącego rolnictwa ekologicznego, w tym nowych przepisów dotyczących wypasu.

Spadają ceny mleka

Ceny mleka w skupie w Austrii osiągnęły swój szczyt na przełomie roku, choć ta wartość w Austrii była niższa niż w Niemczech. Przyczyny tego leżą w opóźnionym lub jedynie częściowym wdrożeniu zmian cen w Austrii w zeszłym roku, silnej koncentracji handlu i asortymentu produktów.

Ceny producentów mleka wolnego od GMO, konwencjonalnej jakości (4,0% tłuszczu, 3,4% białka) za okres od stycznia do lipca 2023 r. wyniosły 51,35 c/kg netto, czyli o 20,2% więcej niż w roku poprzednim, czyli 61,02 ct/kg średnio dla wszystkich gatunków z VAT (2022: 52,02 c/kg). W lipcu 2023 r. wartości te wyniosły 46,79 (-4,0%) i 55,07 c/kg (-4,6%), po raz pierwszy poniżej cen z poprzedniego roku.

Marże dla przetwórców mleka są bardzo wąskie

Rok 2022 przyniósł wzrosty sprzedaży dla branży mleczarskiej i producentów mleka, które były pilnie potrzebne, aby pokryć ogromny wzrost kosztów w gospodarstwach i przetwórstwie mleka, w logistyce oraz zwiększone koszty energii i płac. Przemysł mleczarski nie zwiększył swoich zysków z powodu wzrostu cen, czyli zysku przed opodatkowaniem (EvS) austriackiej gospodarki.

Dodatkowy dochód został wykorzystany na pokrycie ogromnego wzrostu kosztów i podniesienie cen skupu surowca. Środki wsparcia publicznego nie przyniosły jeszcze żadnego efektu w przemyśle mleczarskim.

Inflacja w produktach mleczarskich niższa niż w pozostałych krajach

Tematem przewodnim ubiegłego roku była debata na temat podwyżek cen i inflacji. W wyniku rozwoju rynku międzynarodowego doszło do ponadprzeciętnych wzrostów i dyskusji publicznych, najpierw w odniesieniu do masła, a później w odniesieniu do przetworów mlecznych i żywności w ogóle. Analiza porównawcza pokazuje, że inflacja w przypadku masła i przetworów mlecznych w Austrii była niższa od średniej w UE lub w Niemczech, podczas gdy ogólna inflacja w Austrii była powyżej średniej. W roku 2022 inflacja wyniosła łącznie 8,6% w Austrii, 8,7% w Niemczech i 9,2% w UE; wzrost cen żywności wyniósł 10,6% w Austrii, 13,2% w Niemczech i 12,2% w UE; dla produktów mlecznych: 13,7% w Austrii, 19,6% w Niemczech i 15,7% w UE; dla masła 31,1% w Austrii i 39,6% w Niemczech.

Bardziej oszczędne zachowania zakupowe

Oprócz ogólnej niepewności gospodarczej, szeroko zakrojona dyskusja doprowadziła do bardziej ostrożnych zachowań zakupowych wśród konsumentów, zwłaszcza jeśli chodzi o produkty wyższej jakości. W tej konstelacji sieciom detalicznym udało się dalej zwiększać udziały rynkowe swoich marek.

Eksport nadal rósł

Austriacki przemysł mleczarski nadal rozwijał się w handlu zagranicznym. W pierwszym półroczu 2023 r. eksport wzrósł o 12,6%, a import o 8,1%, co przełożyło się na dodatnie saldo handlowe wyższe o 20,9%.

Austriacki przemysł mleczarski jest bardzo zrównoważony

Austriacki przemysł mleczarski znany jest z wysokich standardów zrównoważonego rozwoju: braku inżynierii genetycznej przez ponad 10 lat, najważniejsza jest baza paszowa z trawy, kiszonki i siana, zakaz stosowania w żywieniu soi z zagranicy i produktów z oleju palmowego w celu ochrony lasów deszczowych, funkcjonują małe i średnie przedsiębiorstwa rodzinne, wysokie standardy dobrostanu zwierząt, rolnictwo alpejskie i pastwiskowe skutkują najlepszymi wartościami ochrony klimatu w UE według Wspólnego Instytutu Badawczego UE.

Zrównoważony rozwój staje się coraz ważniejszym kryterium w przypadku żywności. – Austriacki przemysł mleczarski ma już tutaj bardzo wysoki standard, który będziemy nadal rozwijać. Aby podążać tą odpowiedzialną ścieżką, polegamy na współpracy z naszymi partnerami handlowymi, rolnikami i konsumentami – powiedział Helmut Petschar.

Zielony Ład z nowymi wyzwaniami

Wraz z wdrożeniem Zielonego Ładu UE branża mleczarska stanie w obliczu wielu ograniczeń prawnych związanych z polityką środowiskową i klimatyczną, co doprowadzi do większej biurokracji, dodatkowych kosztów oraz ograniczeń w produkcji i przetwarzaniu. Chodzi o znalezienie właściwej równowagi; w każdym razie nie może się zdarzyć, że produkcja w UE zostanie zmniejszona, a do kraju napłyną dodatkowe wolumeny importu charakteryzujące się gorszymi standardami klimatycznymi w ramach nowych umów handlowych, takich jak te niedawno zawarte z Nową Zelandią czy Mercosurem.

Konieczne oznaczenie pochodzenia

Ważnym elementem jest zatem jak najszersze wprowadzenie obowiązkowego oznaczania pochodzenia. Tylko w ten sposób konsumenci będą mogli podejmować świadome decyzje zakupowe, zwłaszcza że pochodzenie to suma krajowych standardów.

Mleko jest doskonałym pożywieniem, którego nie da się zastąpić podróbkami. Dlatego próby określania imitacji mianem „mleka” należy w dalszym ciągu zdecydowanie odrzucać. Przeciwnie, mleko spożywcze powinno mieć wysoki priorytet w polityce żywieniowej.

Przeciwko unijnym propozycjom dotyczącym nowej inżynierii genetycznej

W obszarze inżynierii genetycznej Komisja Europejska przedstawiła propozycję. Zapewnia to daleko idącą liberalizację z szerokim odstąpieniem od etykietowania, zatwierdzania i patentowania. Austriacki przemysł mleczarski jest wolny od GMO i ma najwyższą zawartość substancji organicznych w UE. Propozycja ta poważnie zagroziłaby „wolności od inżynierii genetycznej”. Aktualne badanie przeprowadzone przez Arge Gentechnikfreiheit wykazało, że Austriacy zdecydowanie odrzucają nową inżynierię genetyczną w żywności. Austriacki przemysł mleczarski chciałby pozostać wolny od GMO i dlatego ma nadzieję, że zostaną stworzone odpowiednie warunki ramowe prawne, a te propozycje UE zostaną gruntownie zmienione.

– Dla kraju górzystego, takiego jak Austria, hodowla bydła mlecznego jest niezbędną, kluczową produkcją mającą wiele pozytywnych zalet regionalnych, ekonomicznych i ekologicznych. Stanowi także część tożsamości kulturowej i ważny wkład w bezpieczeństwo żywnościowe – podsumował Petschar.